Blog

Nedir Bu Duygusal Zekâ?

1920’lerden itibaren  bilim dünyası sosyal zeka gibi kavramları konuşmaya başladı. Ama insanların manevi, sosyal ve duygusal tarafına bakan  yanları inatla yok sayıldı. Yıllarca bilişsel zeka (IQ) kutsanmaya devam edildi. Sonra IQ’nun gerekli ama yeterli olmadığı fark edildi. 90’lar duygusal zekâ (EQ) kavramının yükselişine şahit oldu. Yale Üniversitesinden Mayer ve Salovey ilk bilimsel araştırmaları yaptı. Daniel Goleman tüm araştırmaları toparlayıp eklediği bir EQ testi ile iş dünyasında duygusal zekanın tanınmasını ve benimsenmesini sağladı.

Duygusal zekâ, duyguları anlamayı, tanımayı ve düzenlemeyi sağlayan bir tür zekâ teorisidir. Duygusal zekâ 5 temel ayak üzerinde durur:

• Öz Bilinç (Kendini Tanımak)
• Duyguları Yönetebilmek
• Duyguları Harekete Geçirebilmek (Motivasyon)
• Başkalarının Duygularını Anlamak (Empati)
• İlişkileri Yürütebilmek

Öz Bilinç (Kendini Tanımak)

Kişinin kendi duygu ve düşüncelerini tanıması, zayıf ve güçlü yanlarının farkında olması, kişinin kendini tanımasıdır. kendini tanımak EQ’nun temelidir. 

Mevlana kendini bilmeyi “Kendinden kendine sefer eyle “sözüyle açıklamıştır. Yunus Emre’nin “İlim ilim bilmektir, ilim kendini bilmektir, sen kendini bilmezsin, ya nice okumaktır” dizeleri kendini bilmeye çekilen dikkatin en güzel ifadesidir. Kadim dönemlerde Lao Tse “Başkalarını bilen kültürlü, kendini bilen alim olur”, Alman düşünür Goethe “Bir insanın ulaşabileceği en yüksek düzey, kendi inanç ve düşüncelerinin farkına varmak, kendini tanımaktır “ derken kendini tanımanın önemini vurguladılar.Başkalarından üstün olmak önemli değil dünküne göre bireyin kendinden üstün olması önemlidir aslında.

Duyguları Yönetebilmek

Kişinin isteklerini, duygu ve düşüncelerini kontrol altında tutabilme yetkinliğidir. Örneğin kişi öfkelendiğinde kendini sakinleştirmesini bilmeli, sevindiğinde bunu makul ölçülerde çevresine yansıtmalıdır. Aksi takdirde öfkelenince kafaya, sevinince havaya sıkan insanlardan geçilmezdi dünya.

Duyguları Harekete Geçirebilmek (Motivasyon)

Motivasyon, bir işi sonuna kadar götürebilme yetkinliğidir. Kişinin duygularını olumlu yönde harekete geçirebilmesi kişinin heyecanına ve başarma isteğine bağlıdır. Bu istek, dış motivatörlere ihtiyaç duyulmadan, sürdürülebilir olması halinde başarı gelir.

Başkalarının Duygularını Anlamak (Empati)

Başkalarının duygularını anlamak diğer bir değişle empati kurabilmek, kişinin kendini karşısındaki kişinin yerine koyabilmesidir. Başka kişilerin ne hissettiklerini anlayabilme becerisi, sosyal ilişkilerinden yöneticiliğe kadar pek çok alanda kişinin karşısına çıkacak durumlarla baş etmesine, insanları anlayabilmesine yardımcı olur.

İlişkileri Yürütebilmek

Kişilerarası ilişkilerdeki samimiyet, içtenlik, her iki tarafı da memnun bırakan duygu alışverişi ilişkileri yürütebilme becerisidir. Etkili iletişim kurabilmek gerek özel hayatta ve gerekse iş yaşamında hayati önem taşır. Duygusal zeki kişiler, ilişkilerinde farklı bakış açılarını da anlamaya çalışır.

Duygusal Zekâ Belirtileri

1. Sağlam, güçlü duygusal kelimeler
2. İnsanlar hakkında merak
3. Değişime açıklık
4. Güçlü ve zayıf yönlerini tanıma
5. İyi karakter analizi yapabilme
6. Hayır diyebilme
7. Karşılıksız verme
8. Zehirleyici kişileri nötr hale getirme becerisi
9. Mükemmelin peşinde koşmama
10. Kendini kontrol edebilme
11. Hata yapmaktan korkmama
12. Sahip olunan her ne ise küçük olsa dahi değerini bilme

İş Hayatında Duygusal Zekânın Sağladığı Avantajlar

1. Güçlü Motivasyon  
2. Ortak Vizyon Tasarlayabilme ve Vizyonu Sahiplenme
3. Değişime Adaptasyon Becerisi
4. Açık ve Sağlıklı İletişim
5. Etkili Liderlik

Yapılan araştırmalarda, yüksek IQ’lu kişilerin, zamanın ancak %20’sinde kendilerine göre düşük IQ’lu insanlardan daha iyi performans gösterdiği, kalan zamanlarda ise diğer insanların performansının daha yüksek olduğu görüldü. Kritik farkın duygusal zekadan kaynaklandığı anlaşıldı.

TalentSmart, ABD’nde iş dünyasından 1 milyon kişiyle bir çalışma yaptı, şaşırtıcı sonuçlar çıktı. Elbette en ilginç olanı iş ve sosyal yaşantıdaki başarının aslında duygusal zekanın yüksek ve kullanılabiliyor olmasından geçtiği idi. Bu araştırmadan sonra:

• Yüksek EQ’nun iş performansı üzerinde %58 pozitif etkisi olduğu,
• Yüksek performans gösterenlerin %90’ının EQ’sunun da yüksek olduğu,
• Yüksek EQ’ya sahip çalışanların düşük olanlara göre yılda 29 bin dolar daha fazla kazandığı anlaşıldı.

Duygusal Zekâ Gelişir mi?

Gerçekten samimi olarak ister ve dürüstçe değişmeye çalışırsanız makul bir süre ve sıkı bir çabayla duygusal zekânızı geliştirebilirsiniz. Bunun için ibretlik olayları ya da yaş almayı beklemeyin. Hemen şimdi yapabilecekleriniz şunlar:

1. Kendinizi ve duygularınızı tanıyın.
2. Başkalarını önemseyin.
3. Başkalarını kendinizle kıyaslamayın.
4. Herkesin sorun ya da yetersizliğinin kendisi için büyük olduğunu bilin.
5. Varsaymayın, akıl okumayın, sorun.
6. Onaylamasanız da saygı gösterin.
7. Pozitif olun, pozitif bakın.
8. İletişim becerinizi geliştirin.
9. Probleme değil çözüme odaklanın.
10. Ortak akla önem verin.
11. Eleştiriyi  olgunlukla karşılayın.