Blog

İnsan Değerlidir

Allah Kuranı Kerim’de “Biz insanı en güzel şekilde yarattık” diyor. İnsan doğası değerli hissetmek üzerine kurgulanmıştır. İnsan kendini değerli hissetmek ister. Çünkü değerli olduğunun farkındadır. Değerli olduğunu zihinsel olarak bilmese bile duygusal olarak hisseder. Kendisindeki mükemmelliği görür. Kendisine hayran olur ve herkesin de ona hayran olmasını bekler. Ama bu hayranlık dozunun tam kararında olması gerekir. Hayranlık derecesi artarsa bir sorundur kibre dönüşür.

Hayranlık derecesi olması gerekenden aşağıya düşerse bu defa değersizlik duygusu başlar. Kendisi ile ilgili memnuniyetsizliği memnuniyetinden fazla olan, kendisinde güzellik ve beceri yerine kusur ve kabahat gören kişide değersizlik duygusu oluşur. Bu kişi kendisini hep eksik, hep yarım, hep yetersiz, beceriksiz, zayıf, aciz ve zavallı hisseder.

Değersizlik duygusu, kişinin kendisini toplum içerisinde veya içsel olarak önemsiz görmesi genel olarak varlığının bir değer taşımadığı inancına sahip olmasıdır.

Öz değer ve Özsaygı

Öz-değer, kendimize ne kadar değer verdiğimize dair bir inançtır. Özsaygı, kendimizi nasıl gördüğümüzün, nasıl algıladığımızın ve ne şekilde değerlendirdiğimizin hayatımıza yansımasıdır. Yani, içsel olarak değersiz hissediyorsanız, özsaygı da geliştiremezsiniz demektir.

Kendinizi Değersiz Hissetmenize Sebep Olabilecek Bazı Durumlar Şöyledir;

1. Sağlık: Fiziksel olarak sağlıksızsanız, kendinizi değersiz hissetmeniz de olasıdır. Örneğin, yürüyememek, belirli yiyecekleri yiyememek veya bazı aktiviteler yapamamak gibi fiziksel sağlık bütünlüğünüzü kaybettiyseniz, bu değersiz hissetmenizde doğrudan rol oynayabilmektedir.
2. Davranışlar: Depresyondan mustarip kişiler ve çocukken ihmal/istismar edilmiş yetişkinlikler, sıklıkla değersizlik duygusunu taşımaktadır.

• Başkalarına bağımlılık
• Özgüven eksikliği
• Hayır demekte zorlanmak
• Sürekli kendinden ödün vermek
• Başkalarının gözünde cepte olmak

3. Karşılaştırmalar: Herkes hayatının bir döneminde kendisini biriyle kıyaslamış ya da kıyaslanmıştır. Her insan ayrı bir varlık, farklı bir karakter, değişik bir yapıdır. Psikolog Doktor Milton H. Erickson; “Her insan tam ve bütündür” der. Hiçbir insan diğerine benzemez. Adeta kar taneleri, tıpkı parmak izleri gibi her insan, farklı yapı ve stile sahiptir. Unutmayın ki, kendinizi başkalarıyla karşılaştırdığınız ve bu karşılaştırmalarda olumsuz hissettiğiniz sürece, kendinizi değersiz hissedersiniz. Bu duygularla baş etmek için, başkalarında görebileceğiniz mükemmelliğin, gerçek olmadığını anlamanız önemlidir. Sizin sahip ol(a)madığınızı düşündüğünüz çekici özelliklerinin altında, kusurlar her zaman mevcuttur. Herkesin kendinden şüpheleri ve kusurları vardır.
4. Rol Kaybı: Yaşamımızın farklı aşamalarında, çeşitli roller üstleniyoruz. Özel hayatımızda evlat, eş, ebeveyn, dost, arkadaş, yeğen, amca, teyze vb. rollerimiz olur. Ayrıca, iş yaşamımızda da belirli kademe ve seviyelerde roller ediniriz. Bu rollerden biri veya birden fazlası beklenmedik şekilde sarsıldığında, değersiz hissetmeye başlamamız olasıdır. Özellikle bu ülkemizde emeklilik çağındaki erkeklerde sık görülüyor.
5. Yıkıcı Eleştiri: Hayatımızın bir döneminde hata yapmış ve eleştiriye maruz kalmış olabiliriz. Yıllar içinde birikebilir, doğallaşabilir ve iyileşmesi zor bir özsaygı ve öz-değer sorununa dönüşebilir.

Öz-Değeri Artırmanın Yolları

1. Geçmişinizle ve Kendinizle Barışın: Geçmişinizden gelen her ne olursa olsun (aile, köken, ekonomik, etnik-dini özellikler vs.) tümünü kabul edin. Bunlar utanılacak şeyler değil, insanların sizi bunlardan dolayı yargılamasına veya suçlamasına izin vermeyin. İnsanların gözünde değerli olma düşüncesinden ziyade kendiniz için saygın biri olma yönünde çaba sarf edin. Kendinizi olduğunuz gibi kabul edip sevin. Ne kadar eşsiz ve benzersiz olduğunuzu fark edin. Sizden bir daha yok. Giderseniz yedeğiniz yok. Kendinizle savaşmayın. Kendinizle yıkıcı ve olumsuz bir şekilde konuştuğunuzu fark ettiğiniz zaman, durup bir düşünün; konuştuğunuz bir başkası olsaydı onunla da bu kadar acımasız konuşur muydunuz? Muhtemelen cevabınız hayır olacak. Kendinize bir sorun “Kendimle bu şekilde konuşmak bana ne şekilde yardımcı oluyor?”. Aslında hedeflerinize ve hayallerinize ulaşmanıza yardımcı olacak motive edici içsel bir diyalogu hak etmiyor musunuz? Bu nedenle, kendinizi sabote eden eleştiri, düşünce ve eylemlerden uzak durun. Bugünkü kendiniz ve onu yaratan her şey ile gurur duyun!
2. Herkes Tarafından Onaylanmak ve Sevilmek Zorunda Olmadığınızı Anlayın: Sizi olduğunuz halle (Geçmişiniz, inancınız, değerlerinizi, görüşünüz, kökeniniz, mesleğiniz vs…) kabul edecekler ve sevecekler tarafından kendinizi sevilmeye bırakın. Diğerleri için zaman kaybetmeyin. Koşullu sevgi ciddi bir komplikasyondur, yakayı kurtarmaya bakın.
3. Kendi Değerlemenizi Kendiniz Yapın: Siz şu anki halinizle bir değer bulursunuz. Bu değeri başkalarının eksiltmesi ya da artırması mümkün değildir. Sizin değerinizi aileniz de dahil başkaları değil ancak sizin tayin edeceğinizi unutmayın. Size değer vermeyen ya da değersiz olduğunuzu her fırsatta hissettiren insanları hayatınızdan çıkartın. Başkasının size nasıl davrandığı sizin değerinizi belirlemez. Sadece o davranışı gerçekleştiren insanların nasıl insanlar olduğunu gösterir!
4. Başkalarına Yardım Edin: Topluma bir katkı sağlayarak başlayın. Gönüllü olarak topluma fayda sağladığınızda bir fark yarattığınızı görüp hissetmek, ruh halinizi düzeltip öz-değerinizi artıracaktır. Bilimsel araştırmalar tanımadıkları yabancılara yardım eden insanların özsaygılarının arttığı gözlemlenmiş.
5. Müteşekkir Olun: Sahip olduklarınıza, sizi sevenlere, değer verenlere ve güçlü yönlerinize, geliştirmekte olduğunuz yönlerinize, başardıklarınıza, deneyim ve tecrübelerinize, potansiyelinize. Her gün minnettar hissedeceğiniz 3 şey bulup bir yere listeleyin. Bir süre sonra, listenin uzunluğuna siz de inanamayacaksınız.
6. Başka İnsanların Sizin İçin Yakıştırdıklarını Sahiplenmeyin: Size açık ya da gizli başkaları tarafından verilen hedefleri kabullenmeyin. Bu üzerinizde gereksiz stres ve baskı yaratabilir. Bunun yerine, kendi değerlerinizle uyumlu, daha yaratıcı ve üretken hedefler bulun.
7. Çıkın, Dışarı Çıkın ve Sosyalleşin: Özsaygı ve öz değere sahip olabilmek için öncelikle kişinin kendisini sevmeyi öğrenmesi ve hayatının merkezine kendisini koyması gerekir. Kendimizle bolca baş başa vakit geçirmeli ve iç dünyamıza yönelmeliyiz. Kendimizi her halimizle kabul etmeli, barışmalıyız. Özgüvenimizi artırabilecek yeteneklerimize odaklanmalı ve geliştirmeliyiz. Yeni bir saç, kıyafet ve imaj değişikliği yaratabiliriz. Keyif aldığımız ve bizi mutlu eden uğraşlarla ilgilenebiliriz. Çok vermekten ziyade almayı da öğrenebiliriz.
8. Egzersiz Yapın: 38 ayrı bilimsel çalışma tek başına fiziksel aktivitenin özsaygıyı artırabildiğini gösteriyor.
9. Düşünce Kalıplarınızı Değiştirin:  Olumsuz düşünce ve davranış kalıplarınızı, olumlularıyla değiştirin. Olumsuz kalıplar çok güçlü olabilir ve onlardan kaçmak çok zor görünebilir. Unutmayın ki, onlar öğrenilmiş davranış ve düşüncelerdir. Yani bu olumsuz kalıpları bırakıp yerine sizi iyileştiren olumlu kalıpları seçip geliştirebilirsiniz. Sadece sizden üstün olanlarla değil, sizinle eşit veya statü itibariyle sizden düşük düzeyde olanlarla da ilişkilerinizi geliştirin. Olumlama (Afirmasyon)  bir şekilde, yavaş tempoda, hissederek yapılmalıdır. Sabah ilk uyandığınızda ve gece yatmadan 2-3 er kere yapılan olumlamalar bilinçaltına daha fazla ulaşırlar. Kendinizle yaptığınız bu konuşmalar bir süre sonra içsel egonuzun size inandırdıklarını silecek ve yerine yenilerini koyacaktır. Bilinçaltına kodladığınız yeni söz ve düşünceler inançları yeniler ve çekim yasasını harekete geçirir.

10. Aşamıyorsanız Destek Alın: Değersizlik hissini aşamıyorsanız mutlaka profesyonel yardım alın.