Odaklanamayanlar Toplaşın Bu Yazı Tam Size Göre
İnsanın ayırt edici özelliklerinden birisi de iletişime açık olması. Dış uyaranlardan gelen sinyaller iletişimin başlangıcıdır. Biz işle meşgulken zihnimiz, bu meşguliyeti bozacak dış uyaranlara karşı kendisini kapatır. Buna “konsantrasyon” ya da “odaklanma” denir.
Odaklanma becerisini kabaca tanımlamak gerekirse, şöyle anlatabiliriz: Varsayın ki zihniniz bir otopark, içinde birçok tarafa yönelen çeşitli tip ve büyüklükte onlarca otomobil var. Bu araçlar, kuralsız, düzensiz ve tamamen farklı yönlere farklı hızlarla ilerlerken ve elbette birbirine çarparken, odaklanma anında hepsi senkronize ve birbirini engellemeden hareket etmeye başlayacaktır. İşte o anda zihin dış dünyadan gelen uyaranlara kendini koruma altına almış ve otomobillerin etkilenmesini önlemiştir.
Zihninizdeki araçlar ne yaparsanız yapın senkronize hareket etmiyorsa odaklanma sorununuz var demektir ve bu sorunun üzerinde biraz çalışmanız gerekir.
Bu çağ, Milli, Eğitim Bakanı Ziya Selçuk’un dediği gibi parlayan nesneler sendromu çağı. Yani sürekli bir şey parlatılıyor, sürekli bir şey moda haline getiriliyor ve dikkatimiz sürekli dağılıyor.
Kanadalı araştırmacı Jonathan Schooler’a göre, okuma gibi basit bir işte bile ortalama dikkat zamanın % 16 ila 20’sinde yapılan işten başka yere kayıyor.
Aşağıdaki sorunları yaşayan bir kişi, büyük ihtimalle odaklanma sorunu yaşıyordur:
- Dış ve iç uyarıcılardan kolay ve sık etkilenmek
- İşe ve düşünceye kendini verememek
- Anlamakta güçlük çekmek
- Sık sık dalıp gitmek, o an yapılan işin dışında başka şeyleri düşünme,
- Yapılan işi tamamlayamadan yarıda bırakmak
- Zihinsel dağınıklıklar
- Yorgun, uykulu, negatif hissetmek.
1. Doğru Beslenme, Yeterli Uyku ve Egzersize Önem Verin:
Sağlam kafa sağlam vücutta bulunur diyerek bu konunun önemine dikkat çekeyim ve konuyu uzmanlara bırakayım.
2. Önce Kendinize Odaklanın:
Beden, ruh ve duygulardan oluşuyoruz. Biz hangisini daha fazla besler, daha fazla kullanırsak o güçlenecek ancak diğerleri zayıf kalacaktır. Tüm evren gibi insan da muhteşem bir denge ile yaratılmıştır ve öyle kalmalıdır. Denge beraberinde dinginlik ve mutluluğu getirir. Seçimler ve hayat tarzımız bu üç araçtan birini ya da ikisini öncelemek yerine üçünü de kullanmaya ve beslemeye yönelik olmalıdır. Kişi içine dönmeli, önce kendinin farkına varmalı kendine odaklanmalıdır. İçsel odaklanmayı sağlayamayan bireylerin çevresel odaklanmayı sağlaması daha zordur.
3. Telefonunuzdan ve Bilgisayardan Uzak Durun!
We are Social’in 2020 araştırma sonuçlarına göre Türkiye’de 54 milyon sosyal medya kullanıcısı var. Her birinin ortalama 9 sosyal medya hesabı var. İnternette geçirilen süre ortalaması Türkiye’de 7 saat 29 dakika, dünya ortalaması 6 saat 43 dakika. Günde yedi buçuk saat internette zaman geçiren insan kaç dakikada bir telefonuna, kaç kez bilgisayarına bakar keza kaç kez odaklanmasını sekteye uğratır varın siz düşünün.
4. Multitasking Hatasına Düşmeyin!
Her ne kadar multitasking yani aynı anda çok iş yapmak çok matah bir şeymiş gibi plaza dünyasının mottosu haline gelmişse de aslında odaklanma düşmanı. Dikkatinizi birden çok şeye verdiğinizde doğal olarak yavaşlarsınız. Bu sebeple çoklu görev yaparken, işler arasında dikkat dağılacağı için tekrar odaklanmaya çalışırken boş yere zaman kaybedilir. Yani hızlanmaya çalışırken tam tersine yavaşlıyorsunuz. İşleri aynı anda yapmak yerine sırayla ve tek tek yapmak daha çabuk bitmesini sağlıyor. Eğer bir koltukta iki karpuz taşırsanız biri düşecek iki tavşanı birden kovalarsanız, her ikisi de kaçacaktır, unutmayın.
5. Gerekli olup olmadığına karar verin:
Kendinize sorun, bu işi gerçekten yapmam gerekiyor mu? Yapmazsam ne olur? Yapmazsam katlanacağım maliyet yaparsam elde edeceğim faydadan fazla mı? Belki de o iş gerekli değildir.
6. Ehem mühime müreccahtır:
Daha önemli önemliye tercih edilmelidir. İşlerinizi önceliklendirin ve bunu yazıya dökün. Ünlü iş adamı Warren Buffett’ın da tavsiye ettiği gibi her gün için bir yapılacaklar listesi hazırlayın. Kağıda dökülen her şey gözünüze daha kolay, daha anlamlı daha ulaşılabilir gözükür. Sabah saatlerinde size o günün en sevimsiz gelen işlerini planlayın ki günün geri kalanında zihniniz rahat etsin. Kurbağa yemeniz gerekiyorsa sabah yiyin, bir ayıyla güreşmeniz gerekiyorsa sabah güreşin. Odaklanma gücünüzü öncelikli görevlerinizi yerine getirmek için kullanmalısınız. Zihin ve bedensel enerjinizi, değmeyen işler yerine, öncelliklerinize harcayın. Bunun için de detayları en sona bırakarak işe koyulmalı önce tamamiyet sonra mükemmeliyet demelisiniz.
7. Ara Vermeyi Unutmayın!
Eğitim kurumlarında neden teneffüs var? Çünkü küçük molalar odaklanma gücünüzü arttırır ve çabuk yorulmanızı engeller. Siz neden ara vermiyorsunuz? Daha mı az değerlisiniz? Belirli aralıklarla işin başından kalkın, birkaç adım atın ve basit esneme hareketleriyle hem vücut hem de zihin olarak canlanın. Ben başlangıçta Pomodoro Tekniği ile çalışmanızı öneririm.
8. Çalışma Ortamınızı Düzenli Tutun!
Çalışma ortamınız, masa üzeri, kütüphane, bilgisayar, dijital arşiv, dosyalarınız, çekmeceleriniz vb düzenli olsun. Kaos ve karışıklık kafa karışıklığını beraberinde getirir.
9. Her Gün Şekerleme Yapın!
Gün içerisinde özellikle öğle arası 15-20 dakika şekerleme yapmak odaklanma becerisini artırır enerji tazeler. Hz Muhammed’den Edison’a, John F. Kennedy’den Napolyon, Churchill, Demirel’e kadar bir çok büyük lider, başarılı insan her gün kısa süreli uykularla enerjilerini tazelermiş. Alın size bir comfort zone 🙂 Alışkanlıklar hep kötü olacak değil ya hemen deneyin!
10. Anı Yaşayın:
Geçmişte ya da gelecekte yaşamayın şu anı yaşayın. Geçmişin pişmanlıkları geleceğin endişeleri zihniniz meşgul etmesin. Kaygılarınıza gün içinde 15 dakikalık özel bir zaman ayırın, mesela sabah ilk saatler. O anda tüm endişe, stres ve kaygılarınızı serbest bırakın. Onları yoğun bir şekilde düşünün. Yapmanız gereken şeyler varsa not edin. Süre dolunca da kaygılanmayı bırakıp işinize dönün. Gün içinde kaygılandığınızda bu kaygıları bir sonraki kaygı zamanına erteleyin. Gerekirse ertelemeden önce unutmamak için not alın.
11. Alıştırmalarla Zihninizi Güçlendirin
Zihin musluk gibi bir mekanizmadan oluşmuyor maalesef. Dilediğimiz zaman kaygı dilediğimiz zaman odaklanma musluğunu açabileceğimiz bir tertibat yok. Ama onu güçlendirip terbiye edebilirsiniz. Zihniniz üzerindeki hakimiyetiniz ne kadar güçlü olursa, konsantrasyon konusunda da o kadar başarılı olursunuz. Çünkü beyin tıpkı kas yapımız gibi geliştirilip güçlendirilebilecek bir organımızdır. Rutin yapılan alıştırmalarla bu mümkün. İşte örnekler:
Alıştırma-1: 500’den geriye doğru sessizce sayın. Bu egzersiz beyninizin tam olarak odaklanmasına sebep olacaktır. Saydınız ve kolay mı geldi? O zaman 500’den geriye doğru bu defa 4’er 4’er sayın. Daha zorlayıcı olduğundan daha fazla dikkat gerektirir ve aklınızı dikkat dağıtıcı diğer tüm uyaranlardan uzaklaştırır
Alıştırma-2: Size ilham veren bir kelime veya cümle seçin, içinizden 10 dk bunu sürekli tekrar edin. Tekrar ederken sizde uyandırdığı, duygu, düşünce ve ortamı hayal edin.
12. Odaklanma Gücünüzü Arttıracak Müziklerle Meditasyon Yapın
5 dk ile başlayan daha sonra istek ve ihtiyacınıza göre artan süre ve sıklıkta meditasyon odaklanmayı sağlar.